Piękna secesyjna kamienica u zbiegu Zielonego Rynku i ul. Krzynowłodzkiej została zbudowana około 1908 roku i istnieje do dzisiaj. Na narożnej działce, na której stoi kamienica w roku 1810 w jej północno-wschodniej części stał drewniany browar o wymiarach 17,3m x 7,7m z wmurowanym miedzianym kotłem. Za browarem w kierunku wschodnim znajdowała się sadzawka. Wszystko to należało do małżeństwa Stanisława i Kunegundy Krokwińskich, ale po zaaresztowaniu nieruchomości i licytacji browar i działkę nabył Tomasz Krajewski właściciel majątku Uniszki Zawadzkie. Browar egzystował prawdopodobnie do 1818 roku kiedy to został zbudowany browar miejski, z którego tylko mogli nabywać piwo mławscy szynkarze. Po śmierci Tomasza Krajewskiego w 1841 roku majątek przejął jego syn Leon Krajewski i był w jego posiadaniu do 1848 roku. Kolejne informacje dotyczące tej działki znalazłem w spisie nieruchomości z 1876 roku, która w tamtym czasie miała adres ul. Krzynowłodzka 224 i sięgała aż do Seracza. Prawdopodobnie jeszcze Tomasz Krajewski nabył na licytacji więcej działek należących wcześniej do Stanisława Krokwińskiego. W 1876 roku działka pod nr 224 była podzielona na dwie części. Pierwsza narożna z Nowym Rynkiem należała do Jakuba Wąsowskiego i znajdował się na niej drewniany dom kryty gontem składający się z dwóch pokoi a w podwórzu stały dwie stodoły, spichlerz i trzy chlewki kryte słomą. Druga część, która sięgała do Seracza należała do Antoniego Wąsowskiego i stał na niej drewniany dom kryty dachówką na parterze znajdowało się pięć pokoi i na poddaszu dwa kolejne. W podwórzu stała duża stajnia dla 70 koni z 23 Nizowskiego Pułku Piechoty, który stacjonował w koszarach na ul. Warszawskiej.
Wracając do kamienicy to wybudował ją murarz Józef Hausman, który zarazem był jej pierwszym właścicielem. Hausman oprócz kamienicy zbudował na działce w jej wschodniej części murowany dom mieszkalny. Kamienica jest dwupiętrowa pokryta blachą z trzema klatkami schodowymi z żeliwną balustradą. Znajduje się w niej 53 pokoi o łącznej powierzchni 1495m kw. Wspaniała elewacja z bogatą dekoracją roślinną i żeliwnymi balkonami zwieńczona była trzema iglicami na dachu. W tym budynku 12 października 1909 roku urodziła się Halina Rudnicka z domu Hausman autorka wielu książek dla dzieci i młodzieży. Była córką właściciela Józefa Hausmana i Ludwiki z domu Laskowskiej. W okresie I wojny światowej Niemcy zarekwirowali budynek i mieścił się w nim posterunek VI odcinka Centralnego Urzędu Policji, który prowadził walkę ze szpiegostwem i sprawował nadzór polityczny ludności w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Dowódcami mławskiego VI odcinka Centralnego Urzędu Policji kolejno byli: Oberleutnant Friedersdorff, Hauptmann Beyer oraz Rittmeister Luders.
Oprócz posterunku policji Niemcy urządzili w budynku mieszkania służbowe dla gubernatora wojskowego. Kolejno mieszkali w nim urzędujący w Mławie gubernatorowie: Generalmajor Krebs (do 5 IV 1916), Generalleutnant Friedrich von Loos (od 5 IV 1916 do 10 I 1918) oraz Generalleutnant von Heuduck (od 10 I 1918 do XI 1918).
W 1920 roku kamienicę kupił od Hausmana Aleksander Zdziarski, który wraz z żoną Stanisławą i dziećmi powrócił do wolnej Polski z USA po 35 letniej emigracji. W następnym roku Zdziarscy prowadzili oddział Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom, w którym wydawana była żywność osobom powracającym z Ameryki posiadającym wykupiony wcześniej przekaz na żywność.
W okresie międzywojennym kamienicę zamieszkiwało 12 lokatorów wśród nich: Hrabina Julia Berg, lekarze Adrian Laskowski późniejszy ordynator szpitala św. Wojciecha na ul. Niborskiej oraz jego żona Janina Laskowska-Krotkiewska lekarz chorób wewnętrznych, którzy mieli tu własny gabinet. Gabinet dentystyczny w latach dwudziestych prowadziła tu Elżbieta Kafarska. Kolejnymi mieszkańcami domu byli: adwokaci Mieczysław Ganszer, Stanisław Koszutski oraz Jakób Goldberg, kupcy Szyja Makower handlujący maszynami rolniczymi jego skład znajdował się na przeciwko kamienicy po drugiej stronie Zielonego Rynku i Mosze Landau handlujący bielizną. Na początku lat trzydziestych jeden z synów Aleksandra Stanisław zajmował się produkcją cukierków jednak przed wybuchem wojny prawie wszystkie dzieci Stella, Jan, Stanisław, Aleksander i Sylwester ponownie wyjechali do USA. W Mławie pozostali z ojcem synowie Marian i Stefan. W 1939 roku do jednego z lokali przeniosła się pracownia kapeluszy damskich W. Dobosiewiczowej i E. Popielnickiej, która wcześniej mieściła się na ul. Chrobrego 3.
We wrześniu 1939 roku podczas bombardowania Mławy przez lotnictwo niemieckie jedna z bomb o wadze 250 kg uderzyła w ścianę domu ale nie wybuchła tkwiąc w niej przez całą okupację. Niemcy po raz kolejny zajęli budynek adoptując go na urząd.
( W galerii poniżej wykorzystano zdjęcia z Wikipedia.pl )
nr konta dla wpłat z kraju 06 8230 0007 3002 8047 3000 0001
nr konta dla wpłat z zagranicy PL06 8230 0007 3002 8047 3000 0001
KOD BANKU SWIFT – POLUPLPR
