UL. NARUTOWICZA 6

Adres : ul. Narutowicza 6

  Pod koniec XVIII wieku w latach 1797-98 za rządów pruskich na placu zwanym Zielonym Rynkiem przy ul. Poświętnej (obecnie ul. Narutowicza) został wybudowany dom z przeznaczeniem na ewangelicką szkołę normalną (normalschule). Był to parterowy murowany budynek z lukarnami po obu stronach na kamiennej podmurówce. Szkoła zajmowała dwie sale oddzielone od siebie ścianą z tarcic. W niedzielę i święta ścianę tą usuwano i w ten sposób otrzymywano jedną dużą salę do odprawiania nabożeństwa.

Rysunek przedstawiający wygląd budynku od strony Zielonego Rynku

  W latach 1806-07 budynek służył wojskom napoleońskim jako magazyn żywności, który później został przeniesiony do Tokar, natomiast w 1812 roku wojska bawarskie urządziły w tym domu piekarnię. Od 1813 roku do budynku wróciła szkoła ewangelicka a w 1834 roku władze miasta z burmistrzem Wojciechem Staszewskim na czele zabrały dom ewangelikom i po wyremontowaniu umieściły w nim przeniesioną z Żuromina szkołę obwodową. W zamian za ten budynek ewangelicy otrzymali salę na piętrze w ratuszu na szkołę i odprawianie nabożeństw. Większość ewangelików była przeciwna przeniesieniu szkoły do ratusza, gdyż w tym czasie znajdował się w nim na parterze jak to nazwali ewangelicy „szynk trunków ordynaryjnych” a w piwnicach areszt miejski. Dlatego miasto wynajęło lokal w domu przy ul. Płockiej 72 z przeznaczeniem na szkołę ewangelicką. Wracając do szkoły obwodowej to była ona 4-klasowa i uczęszczała do niej młodzież drobnej szlachty, chłopów oraz mieszczan z Mławy i pobliskich miasteczek.

W okresie funkcjonowania szkoły powiatowej jej kolejnymi inspektorami byli :   

    Wrześniewski  Walenty   ( 1834-47 ) ,

    Świderski  Wincenty        ( 1847-62 ) ,

    Zieliński  Aleksander       ( 1862-69 ) .

Do grona nauczycieli szkoły należeli :

Świderski Wincenty   (1834-47) ( j. łaciński ; j. niemiecki ; śpiew kościelny ) ,

Jastrzębski Konstanty (1834-50) ( matematyka ). W 1850 r. został przeniesiony do szkoły realnej w Szczebrzeszynie. ,

Ziemnicki Franciszek   (1834-39+) ( j. polski ) ,  

Truss Alojzy   (1834-37) ( j. łaciński ) ,

Ikonników Piotr   (1834-35) ( j. rosyjski ) ,

ks. Smoliński Paweł   (1834-39) ( religia rzym.-kat. ) ,

ks. Jabłoński Tomasz   (1839-62+) ( religia rzym.-kat. ) ,

Miłkowski Konstanty   (1839-46) ( kaligrafia ; rysunki ) ,

Gryszczyński Michał   (1839-41) ,

Orzeszko Ludwik   (1839-41) ,

Kuczyński Jan   (1839-40) ,

Posnikow Piotr   (1841) ( j. rosyjski ) ,

Przystanowski Pantaleon   (1842-43) ( j. rosyjski ) ,

Berleński Maciej  (1842-49) ( j. polski ). W 1849 r. został przeniesiony do szkoły powiatowej w Lublinie. ,

Tomaszewski Franciszek  (1842-51) ( geografia ; historia ). W 1851 r. został przeniesiony do gimnazjum w Warszawie. ,

Aleksandrowski Piotr  (1843-45) ( j. rosyjski ) ,

Sikorski Andrzej   (1846) ,

Nawrocki Walerian  (1849-55). W 1849 r. przybył z gimnazjum gubernialnego w Płocku, a w 1855 r. został przeniesiony do szkoły wyższej realnej w Kielcach. ,

Solms Edward   (1849-63+). W 1849 r. przybył ze szkoły powiatowej w Rawie. ,

Ławrentiew Piotr  (1849-50) ( j. rosyjski ). W 1950 r. został przeniesiony do szkoły powiatowej w Sieradzu. ,

Solecki Tomasz   (1849-61) ,

Czajkowski Józef  (1849-62) ( kaligrafia ; rysunki ). W 1862 r. został przeniesiony do szkoły powiatowej w Łomży. ,

Wagner Tadeusz Jan  (1850-56) ( matematyka ). W 1856 r. został przeniesiony do szkoły powiatowej nr 3 w Warszawie. ,

pastor Manitius Karol Gustaw  (1850-52) ( religia ewang. ) ,

Szeremetiewski Dymitr  (1850). W 1850 r. przybył ze szkoły powiatowej w Sieradzu i w tym samym roku został przeniesiony do gimnazjum w Tyflisie. ,

Ćwierczakiewicz Aleksander  (1851-61). W 1851 r. przybył z gimnazjum realnego w Warszawie. ,

Bocheński Hipolit  (1850-56). W 1856 r. został przeniesiony do gimnazjum gubernialnego w Lublinie. ,

Drzewiecki Szymon  (1852-69+) ( j. polski ; śpiew ) ,

Zaleski Jakób  (1855-58). W 1855 r. przybył jako kandydat z cesarskiego uniwersytetu w Moskwie, a w 1858 r. został przeniesiony do szkoły powiatowej nr 3 w Warszawie. ,

Malicki Marian  (1855). W tym samym roku został przeniesiony do szkoły powiatowej realnej w Płocku. ,

ks. Stabnikow Włodzimierz  (1855-62) ( religia prawosławna ) ,

Sumiński Jan  (1856-69) ( fizyka ; matematyka ). W 1856 r. przybył ze szkoły powiatowej nr 3 w Warszawie. ,

Krawczenko Dymitr  (1856) ( j. rosyjski ) ,

Fiszer Mikołaj  (1857-62) ( j. rosyjski ). W 1857 r. przybył z instytutu szlacheckiego w Warszawie, a w 1862 r. został przeniesiony do gimnazjum w Pińczowie. ,

Dłużniewski Wiktor  (1858-69) ( filologia ; historia ). W 1858 roku przybył ze szkoły powiatowej realnej niemiecko-rosyjskiej w Łodzi. ,

pastor Rosenberg   (1858) ( religia ewang. ) ,

pastor Lembke Kazimierz  (1861-62) ( religia ewang. ) ,

Kamieński Sebastian  (1862) ( geografia ; historia ). W tym samym roku został przeniesiony do szkoły powiatowej specjalnej w Końskich. ,

Łypaczewski Józef  (1862) ( kaligrafia ; rysunki ). Przybył ze szkoły powiatowej w Łomży. ,

ks. Kruszewski Kalikst   (1862-65) ( religia rzym.-kat. ). W 1865 roku odszedł ze szkoły na własne żądanie. ,

Aspis Bogumił  (1862) ( j. polski ). Przybył do szkoły jako stypendysta uniwersytetu St. Petersburskiego. W tym samym roku został przeniesiony do gimnazjum w Suwałkach. ,

Świrski Łukasz   (1862) ,

Zieliński Aleksander  (1862-69) ( filologia ; historia ). W 1862 roku przybył z gimnazjum w Piotrkowie. ,

Lubowidzki Jan  (1862-63) ( filologia ; historia ). W 1862 r. przybył ze szkoły powiatowej w Mariampolu. ,

Rosiński Stanisław  (1862-69) ( filologia ; historia ). W 1862 r. przybył ze szkoły powiatowej w Sieradzu. ,

Pisarzewski Piotr   (1862-63) ( fizyka ; matematyka ). W 1862 r. przybył ze szkoły powiatowej przy ul. Freta w Warszawie,  a w 1863 r. został przeniesiony do gimnazjum w Łomży. ,

Puzyna Jan  (1862-68+) ( kaligrafia ; rysunek ) ,

Stępniewski Tymoteusz   (1863) ,

Stopelle  Feliks   (1863-65) ( fizyka ; matematyka ) ,

Klim Euzebiusz   (1865-69). W 1865 r. przybył do szkoły jako kandydat uniwersytetu Dorpackiego. ,

Cwietków Mikołaj   (1866) ( j. rosyjski ). W tym roku przybył do szkoły z korpusu kadetów w Moskwie. ,

ks. Świdwiński Mateusz   (1867-69) ( religia rzym.-kat. ) ,

Opacewicz Dymitr   (1869) ( j. rosyjski ) ,

Gibasiewicz Bolesław  (1869) .

 

Świadectwo szkolne Antoniego Pukszty z 1846 roku.

   

W 1863 roku, jak podaje „Dziennik Powszechny” na mocy nowej ustawy szkoła powiatowa została przemianowana z 4-klasowej na 5-klasową, jednak ze względu na niewystarczający lokal szkoły, do której uczęszczało 134 uczniów, gdzie biblioteka szkolna, kancelaria i mieszkanie murgrabiego mieściły się w czterech izbach na dole i dwóch pokojach na poddaszu brak było możliwości utworzenia piątej klasy. W dniu 18 czerwca 1869 roku Ministerstwo Oświecenia Narodowego wydało zarządzenie, według którego od dnia 1 sierpnia 1869 roku zostają zamknięte szkoły powiatowe w Wieluniu, Łęczycy i Mławie. Do budynku po szkole powiatowej został przeniesiony areszt detencyjny, który wcześniej mieścił się również na Zielonym Rynku tylko od strony ul, Krzynowłodzkiej.

  Areszt mieścił się w tym budynku do 1873 roku, kiedy to urządzono nowe więzienie w budynku poklasztornym na Starym Rynku. Od 1873 roku dom ten staje się siedzibą dwóch szkół. Pierwsza była szkołą 1-klasową początkową dla chłopców, którą prowadził Grzegorz Karnauchow. Drugą wyższego stopnia 2-klasową miał pod swoją opieką Antoni Gronwald. Obaj prowadzili w tych szkołach naukę, a do szkół tych uczęszczało około 50 dzieci. Szkoły funkcjonowały w tym budynku do wybuchu pierwszej wojny światowej. Na początku wojny Niemcy zajęli budynek na magazyn.

  W 1917 roku do budynku wraca szkoła, tym razem jest to 2-klasowa szkoła początkowa nr 3, w której nauczali : Aleksander Kruszewski i Janina Kielasz. Szkoła ta istniała do 1920 roku. W latach 1920-30 mieściła się w nim kolejna szkoła powszechna nr 1, której w 1925 roku inspektor szkolny miasta Mławy zmienił numer na siódmy. W następnym okresie lokal przejmuje przedszkole nr 2. W 1936 roku zarząd miasta otwiera w tym budynku Miejski Ośrodek Zdrowia, którego kierownikiem został dr Michał Łojewski a w 1938 roku postanawia przebudować dom i urządzić w nim nowoczesny ośrodek zdrowia i stację opieki nad dzieckiem i matką.

  Prace budowlane zaczęto w 1939 roku zburzono częściowo ściany z powodu nadbudowy piętra. Sam projekt przebudowy ośrodka wykonał inżynier-architekt z Warszawy Marcin Heyman. Przebudowa kosztowała 20.000 zł i finansowana była z Funduszu Pracy. Przebudowę budynku przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Do tego czasu zdołano nadbudować piętro i pokryć dach blachą. Obecnie w tym budynku mieści się MOPS.