UL. KRZYNOWŁODZKA 3

Adres : ul. Krzynowłodzka 3

   Duża piętrowa kamienica przy ul. Krzynowłodzkiej 3 została zbudowana pod koniec XIX wieku. Na początku XX wieku była własnością Rosenbergów i wchodziła w skład dużej posesji, na której oprócz tej kamienicy znajdowały się dwa drewniane domy parterowe przy Zielonym Rynku i piętrowa kamienica przy ul. Tylnej  (obecnie ul. Wąska).

W tle widoczna posesja Rosenbergów w 1907 roku

   W 1909 roku mieściła się w tym budynku pierwsza siedziba zarządu Mławskiego Stowarzyszenia Spożywców „Spójnia”. Wszystkie zabudowania tej posesji uległy spaleniu podczas pożaru, jaki wybuchł w sierpniu 1911 roku. Po spaleniu budynek ten odremontowano w dotychczasowych murach i można go oglądać do dzisiaj. Następnym właścicielem tej kamienicy był Katz Zender, który udostępnił pomieszczenia budynku na założone przez Żydowski Związek Szkolny 8-klasowe Gimnazjum Żeńskie.

   Na początku gimnazjum było kierowane przez Millenbarda (1918) po nim kierownictwo objął Dawid Kunowski (1919-22). W 1923 roku nowym dyrektorem gimnazjum został dr Eljasz Toperman a w skład grona nauczycielskiego wchodzili: Szyja Anisfeld (historia, geografia), Wolf Lejb Barasch (łacina), Anna Cegła (matematyka, historia, język polski), Sydonia Dicker (fizyka, chemia, język francuski), Pepa Fisch (fizyka, chemia, matematyka), Gerszon Jampoler (historia, język polski), Henryk Jackel (przyroda, matematyka, rysunek), Awigdor Jakubowicz (judaika), Arnold Kroch (matematyka, rysunek), Mojżesz Kleinman (judaika), Mojżesz Waldman (przysposobienie fizyczne), dr Emanuel Feldman (przyroda, higiena).

   Po przeniesieniu Gimnazjum Żydowskiego na ul. Nowy Rynek (obecnie ul. Sienkiewicza) w budynku tym na piętrze mieścił się zakład krawiecki „Lewek” N. Nejmarka a później Gutmana Nejmarka. Na parterze Paltych Cegła prowadził skup zboża i lnu, który gromadzono w spichlerzu w podwórku.

Podwórze posesji od strony Zielonego Rynku w 1917 roku

Wcześniej w podwórku znajdował się mały młyn Szai Makowera, który oprócz tego prowadził sprzedaż narzędzi rolniczych. Wracając do kamienicy to przedstawiciele firmy „Aring” prowadzili w niej sprzedaż herbaty a H.M. Czarka prowadził biuro pisania próśb i windykacji weksli. W 1931 roku znajdowała się tu redakcja gazety „Mlawer Najes”, którą prowadził F. Opatowski. W połowie lat dwudziestych właścicielem kamienicy był Wolf Samuel Lewkowicz, który prowadził fabrykę nawijania nici. Przed wybuchem II wojny światowej kolejnym właścicielem budynku został Allenstein.