UL. STARY RYNEK 33

Adres : ul. Stary Rynek 33

  Pierwszy murowany budynek na działce przy Rynku pod numerem 43 znajdującej się naprzeciwko kościoła parafialnego został zbudowany około 1720 roku, gdzie wcześniej stała drewniana plebania. Grunta pod jej budowę ofiarowali mławscy mieszczanie bracia Andrzej i Marcin Zagórni. Murowany budynek miał dwie kondygnacje i pokryty był dachówką. Jego budowniczymi byli księża misjonarze św. Wincentego a Paulo, którzy przybyli do Mławy w 1712 roku zastępując dotychczasowych księży zmarłych w wyniku epidemii cholery. Wizytacja biskupa z 1775 roku informuje, że na parterze znajdowało się siedem izb, gdzie dwie były zamieszkałe przez czeladź, cztery zostawały dla rekolektantów a w siódmej znajdował się refektarz natomiast na piętrze było osiem izb w tym sześć zamieszkałych przez misjonarzy, jedna gościnna a ósma przerobiona na oratorium.

  Dom ten został częściowo wyremontowany wewnątrz i całkowicie odnowiony na zewnątrz pozostając w dobrym stanie. Z tyłu domu znajdował się ogród owocowy a z prawej strony została dobudowana piętrowa kloaka. W 1806 roku Francuzi utworzyli w tym domu lazaret. Lazaretem zarządzał Franciszek Niemirowski, który był tam chirurgiem. Obsługę pozostałą lazaretu stanowili: chirurdzy ( Teodor Holtzschauer, Nieznański ), cyrulicy ( Abraham Hersz, Lewin Markus, Lewin Klapowicz, Jan Radziszewicz ), posługacze ( Jakób Arend, Piotr Bałdykowski, Jan Belan, Michał Dembicki, Józef Iwański, Kopka, Krzysztof Mateuszczak, Jan Mizor, Krzysztof Szultz, Michał Siedlecki, Sieński, Stalewski, Piotr Szczygielski, Kazimierz Wódkiewicz, Paweł Zaborowski, Józef Zakrzewski, Marianna Zawadzka, Krzysztof Zawadzki ), dozorcy ( Alczyński, Józef Krakowski, Szczepan Małachowski, Rumianowski, Tański ), praczki ( Julianna Kawęcka, Józefa Kryska, Marianna Olszewska, Anna Wódkiewicz, Marianna Wódkiewicz, Józefa Zakrzewska ). Podobny lazaret Francuzi utworzyli w Sierpcu.

  Po powstaniu styczniowym budynek został przejęty przez władze rosyjskie a w 1865 roku przebudowano go. Na parterze znalazły się pomieszczenia dla szkoły początkowej i jej nauczycieli oraz pomieszczenia organisty natomiast na piętrze pomieszczenia dla katolickiego proboszcza, wikariusza oraz pomieszczenia dla popa, z których było przejście do sąsiedniego przybudowanego budynku, gdzie znajdowała się domowa cerkiew dla rosyjskich urzędników. W 1873 roku ówczesny naczelnik powiatu mławskiego M. Łabudziński przerobił budynek zmieniając jego dach, elewację frontową oraz klatki schodowe. Rozebrana została również przybudówka, w której znajdowała się kloaka. Od tego czasu w przerobionym budynku mieściły się biura i mieszkanie naczelnika powiatu oraz na parter przeniesiono areszt detencyjny, który dotychczas mieścił się w małym budynku w południowo-zachodnim narożniku Zielonego Rynku a następnie przez krótki czas w budynku po byłej szkole powiatowej na ul. Szkolnej. Areszt składał się z pięciu cel, których okna wychodziły na rynek. Była to niefortunna lokalizacja, gdyż często więźniowie obrażali przechodniów przechodzących obok gmachu biura. Pewnego razu w 1878 roku zdarzyła się nawet potyczka z więźniami wzbudzając strach wśród mieszkańców Mławy. Przeciętnie w areszcie było  zamkniętych trzydzieści osób. Po wybudowaniu w 1889 roku aresztu miejskiego na ul. Szkolnej został zlikwidowany areszt detencyjny oraz areszt karny w ratuszu.

  W 1882 roku dotychczasową ulicę, która biegła w kierunku cerkwi przesunięto bliżej budynku naczelnika powiatu i od tej pory nosiła nazwę ul. Nowa (obecnie ul. 3-go Maja). Teren posesji od tej ulicy ogrodzono częściowo parkanem, za którym znajdowały się kloaka i drewniana stajnia dla koni pocztowych. Obie budowle znajdowały się z złym stanie, dlatego w 1888 roku naczelnik powiatu ogłosił licytację na wybudowanie nowej stajni murowanej oraz nowego parkanu i przebudowanie starego. Licytacja obejmowała również wybrukowanie podwórza i trotuarów oraz wykonanie ustępu w gmachu budynku. Wszystkie te prace wycenione zostały na 1.686 rubli. Za czasów naczelnika powiatu Teodora Grodeckiego mieściła się w tym budynku instytucja rosyjska, w której odbywały się pobory do wojska rosyjskiego.

  W okresie I wojny światowej Niemcy urządzili w tym budynku urząd pocztowy. Sam urząd pocztowy mieścił się w tym budynku do wybuchu II wojny światowej. Jej ostatnim naczelnikiem był Stefan Grecki. Na początku lat dwudziestych po odzyskaniu niepodległości w budynku tym oprócz poczty znalazł swoją siedzibę architekt powiatowy, lekarz powiatowy, lekarz weterynarii oraz referent rolny. Wszyscy urzędowali na piętrze nad pocztą również tam znajdował się lokal inspekcji szkolnej.

Mławscy policjanci na tyłach budynku

  W 1925 roku do tego budynku została przeniesiona Komenda Policji Państwowej, która wcześniej mieściła się na Zielonym Rynku. W tym czasie jej komendantem był nadkomisarz Marian Moritz, który piastował to stanowisko do dnia 1 października 1926 roku. Kolejnym komendantem był Edward Świtala a po nim Czesław Klimowicz, który w 1937 roku został przeniesiony do Grójca a na jego stanowisko przybył komendant policji z Grójca S. Sobieszczański. W świetlicy policyjnej mieściła się biblioteka, która liczyła ponad tysiąc książek.

  Budynek przetrwał ostrzał Mławy we wrześniu 1939 roku. W okresie okupacji nadal znajdował się tam urząd pocztowy. Jednak los nie oszczędził budynku przy wyzwalaniu Mławy w styczniu 1945 roku. Trafiony bombami przez lotnictwo radzieckie został zniszczony a następnie rozebrany.