UL. NIBORSKA 21

Adres : ul. Niborska 21

  Szpital św. Wojciecha powstał dzięki pracy i staraniom Rady Opiekuńczej Zakładów Dobroczynnych Powiatu Mławskiego, której prezesem był Franciszek Świętochowski właściciel majątku Kosiny. Z danych opublikowanych w 1854 roku w „Gazecie Warszawskiej” dowiadujemy się, że Rada Opiekuńcza zebrała na budowę tego szpitala 9.633 rubli, z czego 7.900 rubli uzyskała od rządu a 1.733 ruble zebrano z kar propinacyjnych, składek, ofiar oraz balów i koncertów. Na początku lat pięćdziesiątych Rada Opiekuńcza organizowała dużo wieczorów tanecznych na dochód szpitala i osób ubogich. Wieczorki te odbywały się w salach posiedzeń Rady Opiekuńczej, które się mieściły w kamienicy Stanisława Wojciechowskiego przy Zielonym Rynku 214-216 ( obecnie plac 1-go Maja 6 ).

 

W dniu 9 września 1852 roku Rada Opiekuńcza kupiła plac przy ul. Niborskiej pod budowę szpitala od Wawrzyńca i Katarzyny Dębskich. Akt kupna sporządził rejent okręgu mławskiego Edward Maryjewski ze strony Rady Opiekuńczej akt podpisał Leon Dowgiałło. Na placu tym znajdował się ogród. Dębscy nabyli tą działkę w 1845 roku od Antoniny Zajączkowskiej. Teren pod szpital powiększył się, gdyż Rada Opiekuńcza nabyła również ogród od Andrzeja Wiśniewskiego znajdujący się od strony zachodniej. W dniu 20 lutego 1854 roku w lokalu Rady Opiekuńczej przy Zielonym Rynku odbyła się licytacja publiczna na dostarczenie materiałów budowlanych na budowę szpitala oraz jego pobudowanie. Wiemy, że prace budowlane prowadził przedsiębiorca Edward Barcikowski według planu i kosztorysu Józefa Maleszewskiego budowniczego powiatu mławskiego. W dniu 13 czerwca 1854 roku odbyła się uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę szpitala. W uroczystości uczestniczyły władze miasta z burmistrzem Ludwikiem Bironem, naczelnik powiatu Łukasz Goszczyński, szkoła powiatowa oraz mieszkańcy Mławy. Z rana odbyła się msza święta odprawiona przez proboszcza ks. Jakóba Krajewskiego. Następnie zebrani udali się na plac budowy szpitala, gdzie prezes Rady Opiekuńczej Franciszek Świętochowski odczytał akt urzędowy założenia szpitala. Akt ten został zamknięty w szklanym naczyniu, w które prezes Rady Opiekuńczej oraz naczelnik powiatu złożyli srebrne i miedziane monety krajowe a następnie naczynie szklane włożono w puszkę miedzianą i po jej zalutowaniu umieszczono w fundamentach powstającego szpitala.

 

Budowa samego gmachu szpitala została ukończona w 1856 roku kiedy to został urządzony i puszczony w ruch po otrzymaniu godła św. Wojciecha. Szpital był murowany i usytuowany szczytem do ulicy, gdzie znajdowały się dwa wejścia. Koszt budowy według anszlagu wyniósł 10.869 rubli. Podług anszlagu powinno się znajdować: na piętrze pięć sal na 24 łóżka dla chrześcijan oraz pięć sal na dole z 16 łóżkami dla żydów oraz mieszkanie dla ekonoma. Po oddaniu szpitala do użytku było tylko 20 łóżek. Szpitalem pod względem lecznictwa zawiadywał lekarz, który miał tytuł ordynatora i otrzymywał wynagrodzenie z kasy powiatowej mając jednocześnie prawa rosyjskiej służby państwowej. Stroną gospodarczą szpitala zawiadywał wyłącznie urzędnik powiatu do tego wyznaczony. W dniu 22 lipca 1856 roku Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych przeprowadziła w swoim lokalu kolejną licytację na: wybudowanie domu murowanego sekcyjnego z suszarnią przy szpitalu; wybudowanie drwalni z drzewa; wystawienie sztachet od ul. Niborskiej; wystawienie parkanów; wybudowanie studni z kołem oraz wybrukowanie podwórza. Całość wyliczona na sumę 4.350 rubli.

Pierwszym ordynatorem szpitala św. Wojciecha w Mławie został dr Aleksander Buckiewicz lekarz powiatu mławskiego. „Kronika wiadomości krajowych i zagranicznych” z 1857 roku pisze, że dochody miejscowego szpitala są dość szczupłe i dlatego zasila się wpływami z balów, koncertów, biblioteki szpitalnej, kwest wielkanocnych i ofiar mieszkańców Mławy i okolicy. Bale te odbywały się w ratuszu, gdzie wyremontowano i odnowiono sale zajmowane wcześniej przez miejscowe władze, które przeniosły się do innego budynku.

  Dane z 1867 roku podają, że nadal w szpitalu znajduje się 20 łóżek a stanowisko sekretarza-ekonoma objął zdymisjonowany kapitan Władysław Szumowski. Ze sprawozdania o stanie sanitarnym Guberni Płockiej za 1870 rok dowiadujemy się, że szpital znajduje się w dobrym stanie ma 25 łóżek etatowych i w ciągu roku przyjął 323 chorych, z których 16 umarło. W 1873 roku nowym ordynatorem szpitala został dr Aleksander Stromfeld.

  W 1877 roku z inicjatywy naczelnika Guberni Płockiej barona Wrangla założony został przy szpitalu św. Wojciecha oddział dla rannych i chorych wojskowych na 15 łóżek pod opieką pielęgniarek z „czerwonego krzyża”. Koszt założenia tego oddziału wyniósł 572 ruble. Od 22 grudnia 1877 roku do 5 kwietnia 1878 roku przebywało na tym oddziale 15 rannych żołnierzy przewiezionych do Mławy z twierdzy Nowogieorgiewsk (Modlin) z wojny rosyjsko-tureckiej. W tym samym roku budynek szpitala został wyremontowany a jego koszt wyniósł 964 ruble. Z informacji znalezionych w gazetach z 1878 roku dowiadujemy się, że parę lat temu zbudowano z kamieni po stronie ulicy chodnik wiodący do szpitala a w obecnym roku powstał murowany parkan odgradzający zabudowania szpitalne od ulicy, którego koszt budowy wyniósł 700 rubli. Łóżek etatowych w szpitalu jest nadal 25 ale liczba chorych jest większa dochodząca czasami do 60 osób. Dzienny koszt utrzymania chorego wynosi około 13 kopiejek. Przy szpitalu znajduje się mała biblioteczka, z której bezpłatnie korzystają chorzy. Szpital wzorowo prowadzony jest przez ordynatora Stromfelda. Dzięki jego staraniom w 1879 roku otwarto w szpitalu trzy oddzielne łazienki dla kobiet, mężczyzn i chorych. Budowa tych łazienek kosztowała 1.500 rubli a ich projektantem był inżynier i budowniczy powiatu mławskiego Zygmunt Kmita. W 1882 roku dr Stromfeld przeniósł się do Warszawy. Na pożegnanie za swoją wspaniałą pracę Stromfeld otrzymał od obywateli ziemskich i mieszkańców Mławy pamiątkowy puchar i pierścień.

 

W dniu 8 lutego 1885 roku odbył się bal karnawałowy na stacji Mława, na którym uczestnicy balu zebrali 429 rubli na szpital. Za pieniądze te dyrektor szpitala Piotrowicz i dr Karol Bayer kupili narzędzia chirurgiczne, szafę na te narzędzia oraz stół operacyjny. W tym samym roku ordynatorem mławskiego szpitala został dr Marceli Zański, który stanowisko te pełnił do 1912 roku. W 1891 roku „Rocznik Płocki” podaje, że szpital św. Wojciecha na 25 łóżek posiada około 15.000 rubli kapitału w banku państwa. Kuratorem szpitala jest S. Waryński a ordynatorem i nadzorcą dr Zański oraz nadzorczynią H. Królikowska. Nadal odbywają się w Mławie przedstawienia i koncerty na rzecz szpitala św. Wojciecha.

 

W 1906 roku lekarzem nadetatowym szpitala był dr Stanisław Mateusz Kamieński. W tym okresie szpital miał ograniczone środki finansowe z kasy powiatowej a skarb państwa nic nie dokładał na jego utrzymanie. Dlatego dla powiększenia tego funduszu naczelnik powiatu bar. Klopman postanowił zbierać po jednym rublu od przepustki dla osób odwiedzających w Mławie znajomych. Po śmierci dr Zańskiego w 1912 roku nowym ordynatorem został dr Alojzy Korzybski a do pracy w szpitalu sprowadzono siostry Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo.

 

W okresie I wojny światowej Niemcy przekazali zawiadywanie szpitalem magistratowi miasta Mławy. Po odzyskaniu niepodległości polskie władze administracyjne zdecydowały przekazać szpital samorządowi powiatowemu. W dniu 30 kwietnia 1919 roku Sejmik powiatowy uchwala przejęcie pod zarząd Mławskiego Związku Komunalnego szpitala św. Wojciecha. Jak wynika z danych za 1921 rok opłata za leczenie chorego w szpitalu wynosiła 80 marek za dzień. Remont zewnętrzny szpitala i założenie oświetlenia elektrycznego przeprowadzono w 1926 roku. Pod koniec lat trzydziestych szpital posiadał trzy oddziały ( chirurgia, wewnętrzny i położniczy ) na 50-60 łóżek. Dyrektorem szpitala był dr Józef Ostaszewski, ordynatorem dr Adrian Laskowski a jego asystentem dr. Józef Witwicki. Lekarzom pomagały cztery siostry zakonne „szarytki”: Aniela Zagórska, Maria Biłek, Teodozja Tarpińska i Władysława Ziółko. W sali porodowej pracowała położna Maria Kotowicz. W szpitalu było też trzech pielęgniarzy.

 

W 1938 roku kosztem około dwustu tysięcy złotych przeprowadzono modernizację szpitala wyposażając go w nowoczesne ubikacje, obszerną salę operacyjną, łazienki, poczekalnię, kancelarię, aptekę oraz kaplicę. Wzrosła również ilość łóżek od 80 do 100. Wszystko to jednak było za mało gdyż zdarzało się, że chorzy leżeli w korytarzach. Wydział Powiatowy posiadał już plany na rozbudowę szpitala jednak wybuch II wojny światowej zniweczył te plany. Tuż przed wybuchem wojny szpital przejęły władze wojskowe. Od 1 września przywożeni byli do szpitala ranni żołnierze z mławskiej linii obrony. Następnego dnia około godziny trzynastej podczas kolejnego ostrzału Mławy budynek szpitala zapalił się od pocisków spadających na dach. Zaczęto ewakuować rannych żołnierzy z płonącego szpitala. Budynek szpitala uległ spaleniu a jego ruiny zostały rozebrane w 1942 roku.